- در تالیف کتاب، فقط به تدوين كتاب توجه شده و به امكان تدريس آن توجه نشده است. در حالي كه كتاب بايد با هدف تدريس نوشته شود.

        موارد فوق مهمترین اشکالات این کتاب است و راه حل اصلی آن است که کتاب حداقل برای پایه سوم انسانی در نظر گرفته شود و  در ویرایش آن به کاربردی بودن متن و پاسخگویی به نیازهای دانش آموزان توجه شود.

- نداشتن مصادیق یا مثال­هایی که فهم درس را برای دانش آموز روشن سازد و وی را فقط به حفظ متن مجبور نسازد. برای مثال از مکتب انتقادی بحث شده اما حتی یک مورد از انتقادات آنها ذکر نشده است.

- از لحاظ عکس و تصویرپردازی ضعیف است. مشخص است که از یک خبره­ی این کار استفاده نشده است.

- كنار عكس ها و تصاوير مهم و در عين حال كمتر شناخته شده- همانند كاري كه براي عكس علامه طباطبايي انجام داده شده است- توضيحات مختصر ارايه شود.

-   عدم معرفی منابع و همچنین معادل انگلیسی برخی مفاهیم و اصطلاحات مهم.

-   نداشتن هیچگونه پاورقی برای ارایه توضیحات ضروری.

-   دانش آموزی که هنوز فلسفه نخوانده، هضم مطالب برایش دشوار است.

-   بیشتر فلسفه علوم اجتماعی  است تا جامعه شناسی.

-   عدم ارتباط با کتاب مطالعات اجتماعی سال اول(بجز دو درس)؛ در حالی که پیوستگی یکی از اصول سازماندهی کتب درسی است. لذا بهتر بود این تغییرات از کتاب سال اول دبیرستان اغاز می شد.

 

-   انتقادات پراکنده:

 -   ص 13- در مقابل کنش «فردی»، کنش « جمعی » قرار بگیرد نه کنش اجتماعی. دانش آموزان هنوز با مفهوم کنش اجتماعی آشنا نشده اند.

 ص ۱۶- سطر دوم- كلمه " طبيعي" حذف شود و به پيامد غير ارادي اكتفا شود. ممكن است دانش آموز طبيعي را با پديديده ي طبيعي اشتباه بگيرد.

-   ص 25- در قسمت کادر. منظور از کنش­های ناپسند  به هنگام به کاربردن علوم انتقادی، برای دانش آموزان و حتی معلمین غیر مرتبط که این کتاب رادرس می دهند مشخص نیست. برخی آن را با رفتارهای نابهنجار مترادف می دانند. لذا در کتاب قید شود که منظور « نقد جریان سلطه و قدرت» است.

 

-   ص 29- بند دوم- مثال های ارایه شده برای کنش اجتماعی، واضح نیستند. اگر با مثال های ارایه شده در کتاب راهنمای معلم جابجا شود، خیلی بهتر است.

 

-   ص 30-  سطر شش- همانند کتاب راهنمای معلم در تعریف ارزش های اجتماعی ، بنویسیم: اموری هستند که مورد توجه، درخواست و   ........  دارند.

-   ص 31- در سطر دوم، به جای کلمه « توقعات» از « تکالیف» استفاده شود. در این صورت با کتاب مطالعات اجتماعی مطابقت می یابد. همچنين عكس دوچرخه براي توضيح بحث نظام اجتماعي مناسب نيست.

ص ۳۲- سطر ۶- كلمه " ساير" در عبارت نظام اجتماعي برآيند ساير پديده هاي اجتماعي است، گمراه كننده است . گويا مي خواهد اين مطلب را به دانش آموز القا كند كه نظام اجتماعي چيزي جدا از كنش هاي اجتماعي، نقش هاي اجتماعي، كنترل اجتماعي و ... است. لذا كلمه " تمامي" پيشنهاد مي شود: نظام اجتماعي برآيند تمامي پديده هاي اجتماعي است. 

-   ص 35- عدم هماهنگی بین تیتر و متن درس. تیتر « اهمیت اجتماعی » است اما متن درباره ی فواید علوم اجتماعی می باشد.

-   ص 36- سطر پنجم و ششم. به عنوان چهارمین فایده علوم اجتماعی مشخص شوند. ضمن آن که مطلب نارسا است و مناسب­­تر است که نوشته شود« دانشمند راه حل ارایه می دهد.». در كتاب راهنماي معلم اين مطلب روان تر نوشته شده است.

-   ص 41-  اگوست کنت متولد 1798 است نه 1838. از بکار بردن پوزیتویستی خوداری کنیم و از همان «جامعه شناسی اثباتی» استفاده شود.

-   ص 42-  به جای عکس دیلتای از عکس ماکس وبر استفاده شود. چون اصل بحث درباره ی وبر است.

-   ص43-  همانند جامعه شناسی تفهمی و اثباتی، به یکی از اندیشمندان شاخص جامعه شناسی انتقادی اشاره شود و مختصرا به یکی از نقدهای آن ها از نظام سلطه و قدرت اشاره شود.

-   ص 47  تا  49-  با توجه به انواع تقسم بندی ها از علم و فلسفه و عقل، درس گیج کننده شده است. پیشتهاد می شود در  بخش­ سه گانه فلسفه یا علم نظری به ذکر اسامی آنها اکتفا شود( تعاریف آنها حذف شود). عجيب آن كه اين شاخه از علوم نظري تعريف شده اند  اما شاخه هاي علوم عملي كه جزو علوم اجتماعي و انساني است( يعني مباحث اصلي كتاب حاضر) بدون تعريف رها شده اند.   همچنين پيشنهاد مي شود در حد دو پاراگراف به انديشه هاي اجتماعي فارابي اشاره شود تا مفهوم  " علم تدبير مدن" براي دانش آموزان ملموس شود.

۴۹- عقل نظري به شناخت هستي ها مي پردازد، اما در توضيح آن به شناخت هستي هاي اجتماعي و اعتباري اشاره نشده است؛ گويا عقل نظري فقط هستي هاي طبيعي و احكام رياضي و متافيزيكي را مي شناسد.

-   ص ۵۰ در بخش فعاليت، فعاليت اول به اين گونه اصلاح شود: دو پديده اعتباري  ..... و پيامد غير ارادي براي هر كدام ذكر كنيد.

ص۶۴- سطر ۱۰-به جاي كلمه هنجارا، از كلمه آرمان ها استفاده شود . چون هنجار جزو سطوح عيق قرار نمي گيرد.

ص ۶۹- سطر ۷- كلمه " پايين" حذف شود، چون دانش آموز آن را با عقايد و باوها كه در پايين هرم رسم شده در صفحه ۶۴ است،اشتباه مي گيرد.

ص ۷۶- فعاليت اين درس بيشتر براي در ۱۰ مناسب است و با بحث فرصت ها و محدوديت ها ربطي ندارد.

۹۵-  سطور  3 تا 13 اضافی است و باید حذف شود؛ چون تکراری است و در درس قبلی در این باره توضیح داده شده است. همچنين دو سطر مانده به آخر – مثال ارایه شده برای شناخت حسی، بسیار بی مایه است؛ بحث در باره­ی یکی از انواع شناخت های علمی است  نه مشاهده­ی ساده و روزمره افراد عادی.

ص ۹۶- سطر ۱۱- ظاهراً كلمه " غير " در عبارت  يا امور (غير) طبيعي كه قابل حس كردن نيستند به شناخت... مي رسد. ، از قلم افتاده است.

ص ۸۰- درس 12- عنوان درس مناسب نیست؛ هم با عنوان درس ۱۰ شبیه است و هم با متن درس همخوانی ندارد. لذا این عنوان پیشنهاد می­شود« سیر تاریخی جهان­های اجتماعی». همچنين در ص ۸۳ اين نكته آشكار شود كه جهان هاي معنوي و دنيوي ، مصداقي هستند براي جهان هاي اجتماعي در عرض هم.

ص 110-  درس هفدهم-  شناخت شهودی به عنوان یکی از شناخت های علمی جامعه معرفی شده است. دنیای اساطیری و شهود شیطانی هم در این درس مورد بحث قرار گرفته است. آیا این ها مراتبی از شناخت علمی هستند؟ خیر. حتما نویسنده محترم نیز چنین نیتی ندارد. لذا به طور آشکارتری باید آنها را از دایره شناخت علمی شهودی خارج  کرد.

    اصولا اعتقاد داريم به عنوان شهود، فقط بايد به شهود و الهامات معصومين و وحي اشاره كرد و شهود و الهامات معتبر را فقط به همين ها منحصر كرد تا جا براي الهامات دروغين و شيطاني باز نشود. در عصر حاضر و در مباحث جامعه شناختي شما مي خواهيد به الهامات چه اشخاصي، كه بسيار بسيار اندك هستند، اعتماد كنيد؟

-   درس 18-  هر دو بحث « تصویر قران از جامعه» و « سنت های اجتماعی قران» باید تحت یک عنوان آورده شوند. دسته­ی اول را نیز می توان سنت های اجتماعی دانست. تشابه توضیحات « زندگی و حیات جوامع» و « سنت ظهور و سقوط امت ها» موید این ادعا است. اصلاح این قسمت، از سردرگمی دانش آموزان جلوگیری می کند.

-    ضمن این که توضیحات مربوط به سنت های اجتماعی ، بسیار سنگین است و واضح نیست. پیشنهاد می شود متن روانتری جایگزین آن ها شود.

-   ص 119-  خط آخر حذف شود. وعده دادن دانش آموز به کتاب درسی دو سال آینده چه معنایی دارد.

نقد و بررسی درس 11

-   در باره عقل و عقلانیت و تقسیم بندی آن در درس 16 مطالبی آورده شده است، در حالیکه در این درس( 11) یکی از مفاهیم که بدون توضیح رها شده است، عقلانیت می باشد. لذا پیشنهاد می شود مطالب فصل دوم و سوم با یکدیگر جابجا شوند.

-   یک خط و نیم اول پاراگراف آخر ص 76 اضافی است. به جای آن، ذکر عبارت « برای نمونه، » کفایت می کند. چون متن درباره­ی معرفی وجود فرصت ها و محدودیت ها در جهان های اجتماعی متفاوت است ؛ نه داوری در باره ی ارزشها و آرمان­های جامعه.

-   ویژگی های جهان متجدد، پر از مفاهیم جدید و متن دشوار است. اگر می خواهیم دانش آموز این ویژگی ها را واقعا بفهمد با یک یا دو سطر توضیح امکان پذیر نیست. لذا پیشنهاد می شود که جهان متجدد در یک درس جداگانه آورده شود؛ یا به جای شش ویژگی از سه ویژگی آن صحبت کنیم با توضیحات بیشتر؛ یا این که عناوین شش گانه به پاورقی منتقل شود و توضیحات آن باقی بماند.

-   مطالب درس کاملاً انتزاعی است و تنها به گسترش شناخت دانش آموز کمک می کند اما کاربرد چندانی در زندگی روزمره آنان ندارد.

-   عکس ص 76 مناسب نیست چون تابلو راهنمایی و رانندگی به عابر پیاده مرتبط نمی باشد.

-   بسیاری از جمله ها طولانی است و کلمات و افعال دشواری در آنها به کار رفته است. پاراگراف دوم ص 75 و پاراگراف آخر ص 76 از آن جمله می باشند.

نقد و بررسی درس 13

-   عدم ارایه تعریفی از شناخت علمی.

-   تاکید شود که شناخت علمی نیز در معرض خطا و اشتباه قرار دارد.

-   سطر اول درس حذف شود یا کامل گردد. چون انسان از طریق زندگی اجتماعی است که به آگاهی و شناخت می رسد. جمله به گونه­ای است که گویا انسان ابتدا آگاهی بدست می آورد و سپس وارد زندگی اجتماعی می شود.

-   ص 92 واژه ی « پیشگیری» مناسب نیست و با معنای متن مطابقت ندارد. اصطلاحاتی مانند محدودیت یا ممانعت مناسب تر است.

-   ص 91 ، در مطلب کشف حقیقت ،  شناخت علمی فقط در باره صحت یا سقم یافته ها نظر می دهد نه درباره حق یا باطل بودن آنها. لذا کلمه حق و باطل لازم است حذف شود. همچنین به جای « حقیقت» از اصطلاح «واقعیت» استفاده شود.

-   ص 91 ، به جای « رشد فرهنگ» از عبارت « دوری از باورهای ناصحیح و خرافی» استفاده شود. با توجه به نقد مدرنیته و اثبات گرایی و حتی ویژگی هایی که وبر برای جهان متجدد ذکر کرده، به راحتی نمی توان حکم به پیشرفت فرهنگ داد؛ مگر بخش خاصی از فرهنگ مدنظر باشد که بایدتصریح شود.

-   مثال ص 91 برای تیتر « طرح پرسش» مناسب نیست و اشتباه است؛ چون کاهش یا افزایش جمعیت و پیامدهای ناشی از آن یک « مساله اجتماعی» است نه یک « شناخت عمومی».

-   ص 91 ، آیا ویژگی « طرح پرسش» بیشتر برای شناخت علمی مناسب است یا برای شناخت عمومی؟ به نظر می رسد پرسشگری در شناخت علمی، بیشتر مشاهده می شود. زندگی اجتماعی، زمینه ساز ایجاد سوالات است و طرح پرسش و پرسشگری عمدتا کار عالم و دانشمند است.

-   مطالب هر دو درس کاملاً انتزاعی است و تنها به گسترش شناخت دانش آموز کمک می کند اما کاربرد چندانی در زندگی روزمره آنان ندارد.

- در ص 91 دانش آموز نیازمند کشف و شهود است تا رابطه متن و مسیر حرکت ماهی ها به خصوص ماهی ای که بر خلاف دیگران شنا می کند را بفهمد.

-    در تصویر ص 92 ، پایین صفحه، تصویر اشتباه فاحشی را مرتکب شده و « پیشگیری» مورد نظر متن درس را با پیشگیری در امور بهداشتی اشتباه گرفته است. تصویر بالای صفحه هم می توانست در یک جدول ساده به نمایش گذاشته شود. چون این خطوط شکسته، احتمالا هیچ معنایی ندارند.

- رابطه دوگانه انسان با جهان اجتماعی و موضوع معرفت، آگاهی و اراده نوین (به ویژه تاکید بر نوین بودن آنها) در تغییر جهان اجتماعی نیازمند توضیح بیشتری است.

- در صفحه 90 ، ویژگی های شناخت علمی مطرح شده که برخی قسمت های آن با تیتر تاثیر شناخت علمی بر شناخت عمومی مشابهت زیادی دارد( مثلا جست و جوی حقیقت با کشف حقیقت). این موجب سردرگمی شدید دانش آموزان می شود. لذا پیشنهاد می شود ویژگی های برشمرده برای شناخت علمی در ص 90 به طور کلی حذف شود و به جای آن بر ویژگی هایی مانند: تکرار پذیر بودن، داشتن مراحل منظم، تجربه پذیر بودن و ..... تاکید شود.

    اگر این ویژگی­ها مناسب نیست و با منظور مولفین محترم سازگار نیست، این دسته بندی سه گانه:

-   شناخت علمی در مقایسه با شناخت عمومی

-   تاثیر شناخت علمی بر شناخت عمومی

-    تاثیر شناخت عمومی بر شناخت علمی

به دو دسته کاهش یابد.

 

موفق باشید

 

نظرات شما عزیزان: